چون در کوفه کتاب المعرفه را در فضائل اهل بیت – علیه السلام – تألیف کرد بعضی نقل آن را بر خلاف تقیه دانستند و گفتند مصلحت آن است که آن را به کسی نشان ندهد بسا که بیم جانش باشد یا سبب اغتشاش و آشوب شود. ؟ از این رو ابو اسحاق تصمیم گرفت که کتاب خود را در اصفهان نشر دهد، ودر هیچ جا روایت ننماید جز در آنجا.

بدین سبب ابو اسحاق رخت به اصفهان کشید و در آنجا به روایت آن کتاب پرداخت. چون خبر به شیعیان قم رسید کسانی  به اصفهان رفتند تا مگر او را به قم برند ولی او همچنان در اصفهان ماند تا جهان را بدرود گفت.

ابو اسحاق ثقفی آثار بسیار دارد، بعضی شمار تألیفات او را به پنجاه رسانیده اند که از آن جمله است:

1. المعرفه؛ 2. کتاب الحلال والحرام؛ 3. کتاب مقتل امیر المؤمنین؛ 4. کتاب فدک؛ 5. کتاب قیام الحسن بن علی؛ 6. معرفة فضل الأفضل؛ 7. مقتل أبی عبد الله الحسین؛ 8. المودة فی ذوی القربی؛ 9. کتاب المغازی؛ 10. کتاب المختار؛ 11. کتاب السقیفه؛ 12. کتاب بیعة علی؛ کتاب الجامع الکبیر فی الفقه ...

*الغارات

پس از آنکه امیر المؤمنین علی بن ابی طالب به خلافت ظاهری رسید معاویه همواره با آن حضرت در معارضه بود وبا فرستادن جماعاتی از سپاهیان خود به ایجاد آشوب و اغتشاش می پرداخت این امر بعد از ماجرای حکمین شدت یافت و بعد از ماجرای نهروان به اوج رسید. معاویه بی رحم ترین و خونریزترین کسان خود را به این کار وا می داشت؛ افرادی چون عمرو عاص و معاویة بن حدیج که آشوب مصر را به پا کردند و مالک اشتر و محمد بن ابی بکر را کشتند. و شخص خونخواری چون بسر بن ابی ارطاة که در یک سفر ار دمشق تا یمن دهها هزار از شیعیان را کشت او به کودکان هم رحم نمی کرد و دو فرزند خردسال عبید الله بن عباس را سر برید.

کتاب الغارات شرح سیره امام و ذکر دستبردهای معاویه و عمال وی در آن روزگار(پایان جنگ نهروان تا شهادت امام) به قلمرو حکومت امیر المؤمنین است.

این کتاب پیوسته مورد توجه محدثین و مورخین و ادبا و نویسندگان بوده است چنان که ابن ابی الحدید قسمت اعظم بخش تاریخی آن را در شرح نهج البلاغه آورده و علامه مجلسی بسیاری از آن را در بحار الأنوار به مناسبتهایی نقل کرده است.

در زمان ما نسخه های الغارات به کلی نایاب بود تا اینکه نسخه ای را مرحوم محدث ارموی پیدا کرد و باتبحر و احاطه ای که بر کتب احادیث و تواریخ داشت آن را با حواشی و تعلیقات مفصل و سودمند در دو مجلد چاپ کرد. اخیراخطیب عبد الزهراء نسخۀ دیگر در کتابخانۀ ظاهریۀ دمشق یافت و چاپ دیگری از این کتاب ارائه نمود. کتاب در دو بخش سامان یافته:

بخش اول در بیان ورود امام به کوفه بعد از جنگ نهروان و بیان روش امیر المؤمنین در بیت المال و نامه های او به کارگزاران و خبر مصر است. ذیل خبر مصر داستان عزل قیس بن سعد انصاری و داستان محمد بن ابی بکر و کشته شدن او و سختی اندوه او بر امام و خبر شهادت مالک اشتر بیان شده است. سفارش امام دربارۀ نماز و روزه و اعتکاف و سخنانشان به مردم مصر از دیگر مطالب این بخش است. نامۀ بلند بالای امام به یاران خود بعد از کشته شدن محمد بن ابی بکر، داستان مرج مرینا، خبر کشته شدن ابی حذیفه و خبر بنی ناجیه پایان انتهای بخش اول است.

بخش دوم کتاب به لشکر کشیهای یاران معاویه، سخنان امام دربارۀ کوفه، ذکر نام کسانی که از امام جدا گشته و به معاویه پیوستند و معرفی دشمنان امام است. روایتی از امام دربارۀ شهادت خودش از دیگر مطالب این بخش از کتاب است.

اطلاعات تاریخی دیگری از حضور ایرانیان در کوفه و چگونگی مخاطب قرار دادنشان امام – علیه السلام – را نیز می توان در غارات جست.

*چاپهای الغارات

1. چاپ شادوران میر جلال الدین محدث ارموی به سال 1354-1355 از سوی انجمن آثار و مفاخر ملی در دو جلد؛

2. چاپ خطیب عبد الزهراء

3. چاپ زنده یاد محمد باقر کمره ای به همراه ترجمه آن به سال 1356؛

ترجمه های الغارات

1. ترجمۀ محمد باقر کمره ای، فرهنگ اسلام، 1356ش. این چاپ متن عربی را نیز دارد؛

2. ترجمۀ عبد المحمد آیتی، انتشارات وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1371ش؛

3. ترجمۀ عزیز الله عطاردی قوچانی به همراه شرح اعلام آن، مرکز فرهنگی خراسان و انتشارات عطارد، 1373ش؛

4. چگونه زیستن علی (علیه السلام) و چگونه بودن اش از محمود رضاافتخار زاده، مؤسسۀ فرهنگی رسا، 1363ش.

 منبع : افق حوزه